«Коррупцияни олдини олишда Хориж тажрибаси»

2024-12-20

Бугунги кунда коррупция муаммосига жаҳоннинг деярли ҳар бир мамлакатида дуч келиш мумкин.Коррупция – бу давлатнинг ривожланишига ножўя таъсир этадиган хавфли иллат.Ҳар битта мамлакат коррупцияга қарши курашиш бўйича ўзларининг тажрибасига эга. Дунё бўйлаб бутун жамиятлар коррупцияга қарши курашиш, уни олдини олиш ва бутунлай йўқ қилиш учун ҳаракат қилишмоқда.

Келинг Коррупцияга қарши курашишда етакчи давлатларнинг тажрибаси қандайлигини биргаликда таҳлил қиламиз.

1. Цингапур

Цингапур коррупцияга қарши курашда энг муваффақиятли давлатлардан бири саналади. Бу ердаги стратегия кучли қонун устуворлигига, давлат хизматчилари ўртасида юқори даражадаги жавобгарликка ва шаффофликни таъминлаш учун технологиялардан фойдаланишга асосланади.

- Кучли қонунчилик базаси: Цингапур коррупцияга қарши энг қатъий қонунлардан бирига эга, жумладан порахўрлик ва коррупция жиноятлари учун қаттиқ жазолар.

- Ошкоралик ва самарадорлик: Давлат харидлари, лицензиялаш ва тендер савдоларида шаффоф ва рақобатбардош тартиблар яратилган.

- Суд ҳокимиятининг мустақиллиги: Цингапурда суд тизими мустақил бўлиб, қарорлар қатъий қонун асосида қабул қилинади, бу эса коррупцион амалиётлар таъсирини олдини олади.

- Ҳукумат этикаси: Цингапурда ҳукумат амалдорлари учун қаттиқ текширув тизими мавжуд ва ҳукумат маошлари пора олиш васвасасини камайтириш учун етарли даражада юқори.

 2. Гонконг

Гонконг коррупцияга қарши муваффақиятли сиёсатнинг яна бир мисолидир, бу асосан коррупцияга қарши мустақил агентлик, Коррупцияга қарши мустақил комиссия (ИCАC) ташкил этилиши туфайлидир.

- Коррупцияга қарши мустақил комиссия: ИCАC 1974 йилда тузилган ва шу вақтдан бери коррупцияга қарши самарали курашиб келмоқда. Агентлик тергов, профилактика ишлари ва маърифий тарғибот ишларини олиб боради.

- Маърифат ва профилактика: Агентлик хусусий сектор билан фаол иш олиб боради, компания ходимларини коррупцияга қарши курашиш бўйича ўргатади.

- Давлат харажатларининг шаффофлиги: Гонконгдаги барча давлат харажатлари мустақил равишда текширилади ва натижалар жамоатчилик учун очиқдир.

  3. АҚШ

АҚШда коррупцияга қарши кураш коррупцион хатти-ҳаракатларнинг олдини олиш ва жазолашга, шунингдек, кучли институционал механизмларни яратишга қаратилган чора-тадбирлар мажмуини ўз ичига олади.

- Федерал ва Штат қонунлари: Хорижий коррупция амалиёти тўғрисидаги қонун (ФCПА) каби қонунлар АҚШ компанияларига хорижда пора беришни тақиқлайди.

- Давлат идоралари: ФБИ ва Ҳукумат ахлоқи идораси каби идоралар коррупция ҳолатларини фаол равишда текширади.

- Ошкоралик ва ахборотга кириш: Ахборот эркинлиги тўғрисидаги қонун (ФОИА) ҳукумат ҳаракатлари очиқ бўлишини таъминлашда муҳим роль ўйнайди.

 4. Швеция

Швеция дунёдаги энг кам коррупцияга эга мамлакатлардан биридир. Швециянинг коррупцияга қарши стратегияси ошкоралик ва ҳисобот бериш бўйича узоқ муддатли чора-тадбирларни ўз ичига олади.

- Бошқарувда одоб-ахлоқ ва шаффофлик: Швецияда барча жараёнларнинг очиқлигини максимал даражада оширишга қаратилган давлат идоралари ва сиёсатларига юқори даражадаги ишонч тизими мавжуд.

- Мустақил назорат органлари: Швеция ҳукумати аудит агентлиги каби давлат маблағларидан фойдаланишни назорат қилувчи мустақил органлар мавжуд.

- Таълим ва фуқаролик фаоллиги: Маърифий кампаниялар ва фуқароларнинг ҳукумат ҳаракатларини мониторинг қилиш жараёнида фаол иштироки стратегиянинг бир қисмидир.

 5. Германия

Германия шунингдек, қонунчилик, назорат ва олдини олишга қаратилган коррупцияга қарши аниқ стратегияга эга.

- Назорат ва ҳисобот тизими: Германияда давлат харажатларини мунтазам текшириш ва текшириш тизими, шунингдек, давлат хизматчиларининг даромадлари ва мол-мулки тўғрисида мажбурий ҳисобот бериш тизими мавжуд.

- Ҳуқуқий база ва терговлар: Мамлакатда коррупцияга қарши қатъий қонунлар, шунингдек, коррупция жиноятларини тергов қилиш учун махсус полиция бўлимлари мавжуд.

- Суд ҳокимияти мустақиллиги: Стратегиянинг муҳим элементи коррупцияга йўл қўйган мансабдор шахслар ва тадбиркорларни самарали жавобгарликка тортиш имконини берувчи суд-ҳуқуқ тизимининг мустақиллигидир.

 6.Жанубий Корея

Жанубий Кореяда коррупцияга қарши муваффақиятли стратегия ишлаб чиқилган бўлиб, унда қаттиқ жазолар, ҳисобот бериш ва мониторинг механизмларини ўрнатиш киради.

- Коррупцияга қарши кураш агентлиги: 2002 йилда Кореянинг Коррупцияга қарши кураш комиссияси (КАCC) коррупция ҳолатларини текшириш ва давлат амалдорлари учун тренинглар ўтказиш учун ташкил этилган.

- Коррупцияга мутлақо тоқат қилмаслик таълими ва маданияти: Жанубий Корея жамиятда коррупция ҳақидаги тасаввурни ўзгартириш учун жамоатчилик ва таълим муассасалари билан фаол ҳамкорлик қилади.

- Ошкоралик: Сўнгги йилларда давлат харидлари ва тендер савдоларида коррупциянинг олдини олиш мақсадида электрон тизимлар фаол жорий этилмоқда.

 7. Янги Зеландия

Янги Зеландия мунтазам равишда шаффофлик ва коррупциянинг паст даражаси бўйича этакчи давлатлар қаторига киради.

- Шаффоф жараёнлар ва мониторинг: Мамлакатда харажатлар тўғрисидаги маълумотларга киришни соддалаштирувчи электрон тизимлар жорий этилди. 

Коррупцияга қарши стратегиялар мамлакатларнинг ривожланиш даражасига, сиёсий ва иқтисодий шароитларига қараб фарқланади, лекин энг муваффақиятли мисолларни бир неча асосий ёндашувлар остида бирлаштириш мумкин.

Хоразм вилояти Камбағалликни қисқартириш ва бандлик бошқармаси бошлиғи     Зафар Бахромович Оллакулиев